Gal arısı ülkemizde ilk kez 2014 yılında Bursa bölgesinde ortaya çıkmıştır. Kestane ağaçlarına zarar vererek mahsul alımının engelleyen bu arı türü zaman içerisinde ağaçları tamamen kurutarak büyük zararlara neden olmaktadır. 2020 yılında önce Düzce ardından da Zonguldak bölgelerinde görülen gal arısı küresel ısınmanın tetiklemesi ile birlikte hızla artarak kestane balı üretiminde ciddi zararlara neden oldu. Günümüzde Türkiye’nin her köşesindeki kestane alanlarında bal arısının görüldüğünü belirten yetkililer savaşa başlanılmaması durumunda yakında kestane alanlarının tamamen kuruyabileceğini söylüyor.
Şuan Batı Karadeniz bölgesinin neredeyse tamamında görülen gal arısı ile savaşmak için özel olarak 2.620 adet terminatör böcek üretildi. Torymus Sinensis adı verilen bu terminatör böceklerin gal arısını azaltması ve düşen üretim miktarını tekrar yükseltmesi bekleniyor. Gal arısı kestane ağaçlarının yapraklarında yaşayarak ağacın tomurcuklarına yumurtlamaktadır. Bu ağacın çiçek açmasını engelleyerek müdahale edilmemesi sonucun ağacın tamamen kuruması ile sonuçlanmaktadır.
Kestane Balının Önemi
Kestane balı haziran ayından sonra ağaçların çiçeklerini açması ile toplanmaya başlamaktadır. Arılar tarafından kestane ağaçlarından toplanan ballar çiçeklerden toplanan ballardan daha tatlı ve farklıdır. Doğal olması ve kıvamının koyu olması ile ayırt edici bir özelliğe sahiptir. Kestane balının birçok hastalığa fayda sağladığı bilindiği gibi uzmanlar tarafından dikkatli tüketilmesi gereken besinlerden biri olduğu uyarısı yapılmaktadır.
Kestane balını diğer ballardan ayıran en önemli özellik kıvamıdır. Bu kıvam diğer çiçek ballarına göre çok daha yoğundur ve balın rengi kahverengiye yakındır. Diğer ballara göre 2 kat daha fazla demir içerirken besin değeri çok yüksektir. Bu yüzden genellikle güç kayıplarına karşı kestane balı önerilmektedir. Kestane balı halk arasında deli bal veya acı bal olarak da geçmektedir. Baldan yoğun bir kestane kokusu yanında kestane tadı da alabilirsiniz. Bunun yanında en doğan antiseptik olarak bilinmektedir.
Kestane balının faydaları arasında grip ve diş ağrısına iyi geldiği de sayılabilir. Bağışıklık sistemini güçlendirici olan etkisinin yanında idrar yolu enfeksiyonları için de kullanılan kestane balının doğru şekilde tüketilmesi gerekmektedir. Vücut direncini arttırması ve mikrop öldürücü etkisi nedeniyle özellikle soğuk havalarda tüketilmesi önerilmektedir. Kestane balının ayrıca hücre yenileyici ve vücut temizleme etkisi de kanıtlanmıştır. Özellikle koah hastalarına tavsiye eden kestane balının akciğer hastalıklarına karşı da mücadeleci bir yönü olduğu bilinmektedir. Diyet yapan kişiler ise genellikle kan şekeri dengeleyici özelliği nedeniyle kendilerini tok tutması ve geç acıktırması bakımından kestane balını tercih etmektedir.
Kestane balının normal düzeylerde tüketilmesinin herhangi bir yan etkisi olmamakla birlikte çok yenilmesi durumunda çeşitli semptomlar oluşabilir. Her bünyenin kendi yapısına göre doğru miktarda alınması tüm iyileştirici özelliklerini doğru şekilde yerine getirecektir. Fazla tüketilmesi durumunda baş dönmesi, mide bulantısı, tansiyon düşüklüğü yan etkiler gözlemlenmektedir. Ayrıca kan şekerini yükseltici özelliğinden ötürü diyabet hastalarına tavsiye edilmemektedir. Alerjik bir etki görülmesi ihtimaline karşı 1 yaşın altındaki çocuklara verilmemesi tavsiye edilmektedir. Polen alerjisi olan kişiler içinde kesinlikle tavsiye edilmemektedir.
Kestane Balı Üretiminde Düşüş
Kestane balı üretiminde düşüşün gözlemlenmesi üzerine Zonguldak Orman Bölge Müdürlüğü tarafından başlatılan çalışma sonucunda 1395 hektarlık bir alanda gal arısı tespit edildi. 2 yıl önce Orman zararlıları ile mücadele teşhis ve tanı laboratuvarında gal arısı ile beslenen terminatör böcek olarak bilinen Torymus Sinensis üretimine başlandı. Böcek laboratuvar ortamında çoğaltılarak gal arısı ile mücadele de en doğal yöntemlerden biri ortaya çıkmış oldu.
Yetkililer yaptığı açıklamada geçen hafta 1000 böceğin Zonguldak’ta doğaya bırakıldığını söyleyerek bu hafta uygulamanın ikinci etabında Bartın’da 2.620 böceğin doğaya salınarak ormanları korumaları için görevlerine başladığını belirttiler. Bu bölgelerdeki geçim kaynağının köylüler için kestane balı olduğunu söyleyen yetkililer son birkaç yıldır yaşanan düşüşün bu yıl artmasını beklediklerini ilettiler. Orman Müdürlüğü ile Bartın Üniversitesinin işbirliği sonucunda başlatılan bu biyolojik mücadele sonucunda kestane ağaçlarının en bol olduğu alanlar önceliklendirildi.
Üretimin Artması Bekleniyor
Kestane ağaçlarının yoğun olduğu bölgelerde yapılan incelemeler sonucunda gal arısı ile mücadele için salınan böceklerin şuan hızla hareket ettiği ve ilk sonuçların çok olumlu geldiği görülüyor. Şimdiden gal arısının artmasına bir yavaşlama söz konusu olmuş durumda. Yetkililer üretimin artması bekleniyor derken özellikle orman köylülerinin mücadele konusunda kendilerine yardımcı olduklarını iletiyorlar. Bunun yanında biyolojik mücadele yeterli gelmediği noktalarda ise yetkililer biyoteknik açıdan da araştırmalarını hızlandırdıklarını ve gal arısına karşı tuzaklı bir savunma stratejisine başlayacaklarını belirttiler.
Şuan için yararlı böceklerin salınımının yüksek kestane ormanına sahip bölgelerde hızla devam ettiğini söyleyen yetkililer Bartın da Ulus ilçesinde 1620 ve Kurucaşile’de de 1000 böceğin doğaya bırakıldığını saha araştırmaları sonucunda böcek salınımının devam edeceğini kaydettiler. Yetkililer bunun yanında küresel ısınmanın normale dönmesi ve normal mevsim şartlarına dönülmesinin de gal arısının artmasının önüne geçeceğini dile getiriyorlar.
Kaynak: DHA
