Pandemi ile birlikte 2020 yılında başlayan ve ardından arkası kesilmeyen kira fiyatlarının hızla yükselmesi durumu her geçen gün kontrolden çıkmaya devam ediyor. Pandemi ve kur artışının konut kiralarındaki yansıması kiracılar ile ev sahiplerini karşı karşıya getiriyor. Mahkemeler duruşma günü bekleyen dava dosyaları ile doluyken her geçen gün internet üzerinden yazılan şikayetlere bir yenisi ekleniyor.
Getirilen yüzde 25 sınıra rağmen kira artışları kontrol edilemiyor. Konut ve kira krizi giderek büyürken hükümet kiracıları koruma yasası ile ilgili hazırlık içerisinde olduklarının sinyalini verdi. Özellikle geçtiğimiz ay yüzde 25 zam sınırının uzatılacağının açıklanması ile birlikte birçok kiracı ve ev sahibi karşı karşıya gelmeye başladı. Uzmanlar zam sınırı nedeniyle kiralık konut sayısının azalacağı ve satılık konut sayısının artacağını bunun da boş kiralık daire bulmanın önüne geçeceğini ve kiraların daha da yükseleceğini belirtiyorlar.
Ev Sahipleri Yüksek Kira İçin Yeni Yollara Başvuruyor
Boş evi olup yeni kiraya verecek olan ev sahipleri yüksek kira için yeni yollara başvuruyor. Bu yolların başında piyasanın çok daha üstünde ilk evlerinin kiralarını belirlemek geliyor. Son zamanlarda görülen şikayetler arasında danışıklı satışta gündeme geliyor. Ev sahibinin bir yakını ile anlaşarak düşük bir bedelle ev satışı yaptığı ve kiracıları bu yol ile 6 ay içinde tahliye edildiği internette en sık rastlanan şikayet konuları arasında yer alıyor. Yüksek kira aynı zamanda kiracısı olan ev sahiplerinin de beklentilerini artarak dairelerini satışa çıkarmalarına neden oluyor.
Türkiye’nin en kalabalık şehri İstanbul’da konu kira artışları için ortalama kiralar 15 bin liraya gelmiş durumda bulunuyor. Geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 140’lık bir artış aslında açıklanan enflasyon ile hissedilen enflasyonun arasındaki makasın ne kadar açıldığını gözler önüne seriyor. Konutların ortalama metrekare fiyatlarına baktığımız zaman tüm zamanların en yüksek rakamı olan 150 lira olduğu görülüyor. Konut fiyatlarının en yüksek olduğu ilçeler ise Sarıyer, Beşiktaş, Beyoğlu, Kadıköy ve Şişli olarak sıralanabilir.
Türkiye’de İkamet Eden Yabancıların Ev Kira Artışı Etkisi
Dünyanın en fazla mültecisine ev sahipliği yapan ülke olan Türkiye’de ikamet eden yabancıların ev kira artışları etkisi herkes tarafından sorulan soruların başında geliyor. Resmi olarak Türkiye’de 5 milyona mülteci ikamet ediyor. Yabancılarının yarısından fazlası İstanbul’da ikamet ediyor. Rakamlar ve ikamet durumları gözlemlendiğinde kira artışları sebebinin tamamen yabancılar olduğunu söylemek mümkün olmasa da boş konut sayısının azalmasında bir etkiye sahip oldukları görülüyor.
Bazı ilçeler yeni yabancı vatandaşlığının ikametine izin vermem kararı aldılar. Şişli, Beşiktaş, Beylikdüzü, Küçükçekmece, Sarıyer, Ümraniye ve Tuzla’nın birçok mahallesi ikamete kapalı olduklarını açıklayarak yabancı yoğunluğunun azalması ve boş konut sayısının artması yönünde çalışmalar yaptıklarını belirttiler.
Adalet Bakanlığı tarafından kira artışına yönelik olarak kiracıları koruyan bir yasa hazırlandığı açıklandı. Kira artışını belirleyen TÜFE 12 aylık ortalaması yanında kira tutarları belirlenirken binanın yaşı, metrekaresi, katı, konumu da dikkate alınarak yeni bir çalışma içinde oldukları ve olağandışı kira artışının durdurulacağı yönünde bilgiler geliyor.
Kira Artışları için Kiracıların Hakları
Ev sahipleri yüksek kirayı kabul etmeyen kiracılarına yönelik olarak mülklerinin satışını yapmayı tercih ediyorlar. Bu kapsam altında en çok merak edilen konuların başında kiracıların hakları geliyor. Kira sözleşmeleri borçlar kanununa göre düzenlenmektedir. Borçlar kanununa göre kiralık mülkün el değiştirmesi durumunda mülkü alan kişinin eski kira sözleşmesine bağlı kalması gerektiği karara bağlanmıştır.
Madde 310 da açıkça belirtildiği üzere sözleşmeye konu olan kiralık mülk herhangi bir sebep ile eş değiştirse dahi yeni malik kira sözleşmesini yeni tarafı kabul edilecektir. Özetle kira sözleşmesi evin satılması durumunda da aynı şekilde yeni ev sahibi ile devam edecektir.
Yeni ev sahibinin kirayı feshetme hakkı bulunmaktadır. Bu kapsam altında tapu devri yapıldıktan sonra 1 ay içinde kiracıya ihtarname göndermesi gerekmektedir. İhtarnamenin ardından kiracının tahliyesi için 6 ay süre tanınması gerekmektedir. 6 aylık süre sonunda yeni ev sahibi tahliye davası açabilir.
Ancak bu kapsam işletilirken hakkı bir gerekçe aranmaktadır. Geçerli gerekçeler ise yeni ev sahibinin barınma ihtiyacının bulunması, kiracının tahliye kararına onay vermesi ve ilk bir ay içerisinde ihtarname çekmiş olmasıdır.
Kiracıların hakları yasalar tarafından korunmaktadır. Kira artışlarıi ev sahibi ile yaşanılan problemlerde bu yasalar çerçevesinde kiracılar hakkını arayabilir. Ev sahibinin haklı bir nedeni yoksa kiracı sözleşme sona ermeden evden çıkması talep edilemez. Ev sahibi kira artışları için mülkü nasıl kiraladıysa kira süresi boyunca o şekilde tutmakla yükümlü olduğundan dolayı evde yapılacak her türlü tadilat ve tamirat işlemini karşılamak durumundadır. Sözleşme bitimine 15 gün kala kira artışları için yeni sözleşme yapılmamışsa ilk sözleşme otomatik olarak 1 yıl uzamaktadır. Kiralık ev kentsel dönüşüme girecekse ikamet eden kiracı devletten 2 kira yardımı alabilir. Kiracıların bir diğer en önemli hakkı ise kira sözleşmesi ile ilgilidir. Kira sözleşmeleri hiçbir şekilde kiracının aleyhine oluşabilecek bir durum veya madde ile düzenlenemez.
